25 Ekim 2013 Cuma

HALK BİLİMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

1-SÖZLÜ OLMA ÖZELLİĞİ :Bu özellik, geniş anlamda folklorun bütün unsurları için geçerlidir.Folklorun içine giren bütün unsurlar, kişiden kişiye '' sözlü iletişim '' veya daha genel bir ifadeyle '' yüz yüze iletişim '' ortamında geçer ve öylece nesilden nesile aktarılır. Buna adetler , merasimler, taklit ve gösteriler , danslar , dramatik oyunlar , saz çalmak , türkü söylemek , hikaye anlatmak , ev yapmak , ilaçlar ve tedavi usulleri, yiyecekler , giyecekler ve el sanatları dahildir.

2-GELENEĞE BAĞLILIK : Folklör ürünlerinin her türü bir geleğene bağlıdır. Gelenekler , folklor ürünlerinin belirli birer '' form '' ( şekil ) içinde kendini devam ettirmesini sağlar ,  ayrıca onlara kendilerini belirleyen diğer ayırıcı özellikler kazandırır . Gelenekler donmuş ve dinamizmini kaybetmiş kalıplar değildir. Gelenekler , ait oldukları insan topluluğunun ihtiyacını karşılamak üzere , üyelerin gönüllü iştirakleriyle vücut bulurlar . Nesiller değiştikçe , ihtiyaçlar farklılaştıkça onlar da değişirler . Sürekli var olmalarının nedeni ,  ait oldukları toplumun üyeleriyle uyum içinde bulunmalarıdır.

3-ÇEŞİTLENME ÖZELLİĞİ : Folklor ürünlerinin dağılımı , yayılımı sözlü geçiş veya sözlü iletişim ile olur . Anlatımlar , edilimler , öğrenimler ve tecrübeler neredeyse daima dil yolu ile anlaşarak gerçekleştirilir. Ortamı paylaşanların yetenekleri , tecrübeleri, durumları , icra edilen bir foklor ürününün, farklı biçimlerde tekrar edilmesine yol açar. Tekrar sırasında eski ürün , yeni unsurlar kazanabilir veya bazı özelliklerini de kaybedilir . Böylece yeni bir ürün meydana gelmiş olur. Eski form ve muhtevadan farklılık gösteren yeni ürüne '' varyant '' denilmektedir.

4-ANONİMLİK ÖZELLİĞİ :Folklor ürünlerinin bir çoğunun ilk yaratıcılarının unutulmuş olduğunu ifade etmek için kullanılan bu terim, söz konusu ürünlerin insanlar tarafından hep birlikte (kollektif) olarak yaratıldığı anlamını taşımaz . Her bir ürünün ilk yaratıcısı vardır ; ama , sözlü anlatım geleneği , genelde bunları muhafaza edememiştir. Sözlü geçişlerde her ürün, rastladığı , ya da bulunduğu sözlü iletişim ortamlarından bünyesine , formuna fonksiyonuna, muhtevasına birşeyler katmış veya çıkarmış olarak yaşar.

5-KALIPLAŞMA ÖZELLİĞİ : Folklor ürünleri ,türlerine ve geleneklerine uygun biçimde kalıplar, anlaım veya komposizyon öğeleri yaratırlar. Bunlar , herhangi bir folklor ürününün iskeletini ve çatısını meydana getiren unsurlardır. Ürünlerin kompozisyonlarında sayısız varyant meydana gelse bile , değişmez özellikleri olan kendilerine mahsus kalıpları korudukları sürece tanınırlar.

Yukarıda aktardığımız özelliklerinin tamamının folkloru bitmiş , tamamlanmış bir ürün olarak ele almakta oluşları kaynaklandıkları metin merkezli yaklaşımların bakış açılarını yansıtmaktadır. Müteakip , bölümlerde bütün halk bilimi kuramları tek tek ele alıp incelendiğinde bağlam merkezli kuramların konuya bakışlarında farklılıkların ortaya çıkacağı gözden uzak tutulmamalıdır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder