BASATIN TEPEGÖZÜ ÖLDÜRDÜĞÜ
DESTANI BEYAN EDER
HANIM HEY
MEĞER hanım bir gün Oğuz otururken üstüne düşman geldi.
Gece içinde ürktü g..tü. Kaçıp giderken Aruz Koca'nın oğlancığı
düşmüş. Bir aslan bulup g.türmüş, beslemiş.
Oğuz yine zamanla gelip yurduna kondu. Oğuz Han’ın at
çobanı gelip haber getirdi, der: Hanım sazdan bir aslan çıkıyor, at
vuruyor, sallana sallana yürüyüşü adam gibi, at basarak kan
s.mürüyor. Aruz der: Hanım, ürktüğümüz zaman düşen benim
oğlancığımdır belki dedi.
Beyler bindiler, aslan yatağı üzerine geldiler. Aslanı
kaldırıp63 oğlanı tuttular. Aruz oğlanı alıp evine getirdi. Şenlik
yaptılar, yeme içme oldu.
Amma oğlanı ne kadar getirdilerse durmadı, geri aslan
yatağına vardı. Tekrar tutup getirdiler. Dedem Korkut geldi, der:
Oğlanım sen insansın, hayvanla arkadaş olma, gel güzel ata bin,
güzel yiğitlerle at sür, at koştur dedi. Büyük kardeşinin adı Kıyan
Selçuk'tur, senin adın Başat olsun, adını ben verdim, yaşını Allah
versin dedi.
Oğuz bir gün yaylaya g..tü. Aruz'un bir çobanı var idi.
Adına Konur Koca Sarı Çoban derlerdî. Oğuz'un .nünce bundan
evvel kimse göçmezdi. Uzun Pınar denmekle meşhur bir pınar var
idi. O pınara periler konmuştu. Ansızın koyun ürktü. Çoban erkeçe
kızdı, ileri vardı. G.rdü ki peri kızları kanat kanada bağlamışlar65,
uçuyorlar. Çoban, keçesini üzerine attı, peri kızının birini tuttu.
Tamah edip derhal temasta bulundu. Koyun ürkmeğe başladı.
Çoban koyunun .nüne koştu. Peri kızı kanat vurup uçtu, der: Çoban
yıl tamam olunca, bende emanetin var, gel al dedi. Amma Oğuz'un
başına felaket getirdin dedi. Çobanın içine korku düştü. Amma,
kızın derdinden, benzi sarardı.
Zamanla Oğuz yine yaylaya g..tü. Çoban gene bu pınara
geldi. Gene koyun ürktü. Çoban ileri vardı. G.rdü ki bir kütle
yatıyor, parıl parıl parlıyor. Peri kızı geldi, der: Çoban emanetini gel
al, amma Oğuz'un başına felaket getirdin dedi. Çoban bu kütleyi
g.rünce dehşete düştü. Geri d.ndü, sapan taşına tuttu. Vurdukça
büyüdü. Çoban kütleyi bıraktı kaçtı. Koyun ardına düştü.
Meğer o sırada Bayındır Han beylerle gezinti için ata
binmişlerdi. Bu pınarın üzerine geldiler. G.rdüler ki bir alamet şey
yatıyor, başı kıçı belirsiz. Etrafına toplandılar. İndi bir yiğit bunu
tepti. Teptikçe büyüdü. Bir kaç yiğit daha indiler teptiler.
Teptiklerince büyüdü. Aruz Koca da inip tekmeledi. Mahmuzu
dokundu, bu kütle yarıldı. İçinden bir oğlan çıktı, gövdesi adam,
tepesinde bir g.zü var. Aruz aldı bu oğlanı eteğine sardı. Der: Hanım
bunu bana verin, oğlum Başat ile besleyeyim dedi. Bayındır Han
senin olsun dedi.
Aruz Tepeg.zü aldı evine getirdi. Buyurdu, bir dadı geldi.
Memesini ağzına verdi. Bîr emdi, olanca sütünü aldı. İki emdi
kanını aldı, ü. emdi canını aldı. Bir kaç dadı getirdiler, helak etti.
G.rdüler olmuyor, sütle besleyelim dediler. Günde bir kazan süt
yetmiyordu.
Beslediler büyüdü, gezer oldu, oğlancıklar ile oynar oldu.
Oğlancıkların kiminin burnunu, kiminin kulağını yemeğe başladı.
Hasılı, halkın bunun yüzünden çok canı yandı, aciz kaldılar. Aruza
şikayet edip ağlaştılar. Aruz Tepeg.zü d.vdü, s.vdü, men etti, o
dinlemedi. Nihayet evinden kovdu.
Tepeg.zsün peri anası gelip oğlunun parmağına bir yüzük
geçirdi, oğul sana ok batmasın, tenini kılıç kesmesin dedi. Tepegöz
Oğuz’dan çıktı, bir yüce dağ vardı. Yol kesti, adam aldı, büyük
harami oldu. Üzerine bir kaç adam gönderdiler, ok attılar batmadı,
kılıç vurdular kesmedi, mızrak sapladılar işlemedi. Çoban çoluk
kalmadı hep yedi. Oğuz'dan dahi adam yemeğe başladı.
Oğuz toplanıp üzerine vardı. Tepegöz g.rüp kızdı, bir ağacı
yerinden kopardı, atıp elli altmış adam helak eyledi. Alplar başı
Kazan'a darbe vurdu. dünya basma dar oldu. Kazan'ın kardeşi Karo
Göne Tepeg.z'ün elinde perişan oldu. Düzen oğlu Alp Rüstem şehit
oldu. Uşun Koca oğlu gibi pehlivan elinde şehit oldu. Zayıf
canından iki kardeşi Tepeg.z'ün elinde helak oldu. Demir giyimli
Mamak elinde helak oldu. Bıyığı kanlı Bügdüz Emen, elinde perişan
oldu. Ak sakallı Aruz Koca'ya kan kusturdu. Oğlu Kıyan Selçuk'un
.dü patladı. Oğuz Tepegöz'e kar etmedi, ürktü kaçtı. Tepegöz
çevirip .nünü kesti. Oğuz'u bırakmadı, geri yerine kondurdu.
Velhasıl Oğuz yedi kerre ürktü, Tepegöz .nünü kesip yedi kerre
yerine getirdi. Oğuz Tepeg.z'ün elinde tam perişan oldu.
Vardılar Dede Korkut'u çağırdılar, onunla konuştular, gelin
kesim keselim66 dediler.
Dedem Korkut'u Tepegöz'e gönderdiler. Geldi selam verdi,
der: Oğul Tepegöz, Oğuz elinde perişan oldu, bunaldı, ayağının
toprağına beni attılar, sana haraç67 verelim, derler dedi. Tepegöz der:
Günde altmış adam verin yemeğe dedi. Dede Korkut der: Bu şekilde
sen adam bırakmaz tüketirsin dedi, amma günde iki adam île beş
yüz koyun verelim dedi. Dede Korkut böyle söyleyince Tepegöz der:
Pekala öyle olsun, evet hem bana iki adam verin yemeğimi benim
pişirsin, ben yiyeyim dedi.
Dede Korkut d.ndü, Oğuz'a geldi. Der: Yünlü Koca ile
Yapağılı Koca'yı Tepegöz'e verin yemeğini pişirsin dedi ve hem
günde iki adam ile beş yüz koyun istedi dedi. Bunlar da razı oldu.
Dört oğlu olan birini verdi, ü.ü kaldı Üç olan birini verip
ikisi kaldı. Kapak Kan derler bir adam var idi. İki oğlu var idi. Bir
oğlunu verip biri kalmıştı. Tekrar sıra d.nüp dolaşıp ona gelmişti.
Anası feryat edip ağladı, figan etti. Meğer hanım, Aruz oğlu Basat
gazaya gitmişti, o sırada geldi. Yaşlı kadıncağız der: Basat şimdi
akından geldi, varayım, belki bana bir esir verir, oğlancığımı
kurtarırım dedi.
Basat altınlı gölgeliğini dikip otururken g.rdüler ki bir hatun
kişi geliyor. Geldi içeri Basat'a girdi selam verdi, ağladı, der:
Avucuna sığmayan karaçalı oğlu
İri teke boynuzundan katı yaylı
İç Oğuzda Dış Oğuzda adı belli
Aruz oğlu hanım Başat bana medet
dedi. Basat der: Ne istiyorsun? Yaşlı kadıncağız der: Yalancı dünya
yüzünde bir er ortaya çıktı, otlağında Oğuz elini kondurmadı, kara
çelik öz kılıçlar kesilecek kılını kesmedi, kargı mızrak oynatanlar
saplayamadı, kayın oku atanlar kar etmedi, alplar başı Kazan'a bir
darbe vurdu, kardeşi Kara Cöne elinde perişan oldu, bıyığı kanlı
Bügdüz Emen elinde perişan oldu, ak sakallı baban Aruz'a kan
kusturdu, meydan üzerinde kardeşin Kıyan Selçuk .dü patladı can
verdi, kudretli Oğuz beylerinin de kimisini perişan edip kimisini
şehit eyledi, yedi defa Oğuz'u yerinden sürdü, haraç dedi kesti,
günde iki adam beş yüz koyun istedi. Yünlü Koca ile Yapağılı
Koca'yı ona hizmetkar verdiler, dört oğlu olan birini verdi, ü.ü olan
birini verdi, ikisi olan birini verdi, iki oğlancığım var idi, birini
verdim biri kaldı, d.ndü sıra tekrar bana geldi, onu da istiyorlar,
hanım bana medet dedi. Basanın karanlıklı gözleri yaşla doldu.
Kardeşi için söylemiş, görelim hanım ne söylemiş :
Der:
Kenar yerde dikilmiş otağlarını
O zalim yıktırdı demek kardeş
Koşucu olan atlarını tavlasından
O zalim seçtirdi demek kardeş
Cins cins develerini katarından
O zalim ayırdı demek kardeş
Şöleninde kestiğin koyununu
O zalim kesti demek kardeş
Güvencimle getirdiğim gelinciğini
O zalim senden ayırdı demek kardeş
Ak sakallı babamı oğul diye ağlattın demek kardeş
Akçe yüzlü anamı sızlattın demek kardeş
Karşı yatan kara dağımın yükseği kardeş
Akıntılı güzel suyumun taşkını kardeş
Gü.lü belimin kuvveti kardeş
Karanlıklı gözlerimin aydını kardeş
Kardeşimden ayrıldım
diye çok ağladı, feryat figan kıldı.
O hatun kişiye bir esir verdi, var oğlunu kurtar dedi. Hatun
aldı, oğlunun yerine verdi. Hem oğlun geldi diye Aruz'a müjdeledi.
Aruz sevindi, kudretli Oğuz beyleri ile Basata karşı geldi. Basat
babasının elini .ptü, ağlaştılar bağrıştılar. Anasının evine geldi.
Anası karşı geldi, oğlancığını bağrına bastı. Basat anasının elini
.ptü, g.rüştüler ağlaştılar. Oğuz beyleri toplandı. Yemeler içmeler
oldu.
Basat der: Beyler kardeş uğruna Tepegöz île buluşacağım, ne
buyurursunuz dedi. Kazan Bey burada söylemiş, görelim hanım
nasıl söylemiş:
Kara ejderha oldu Tepegöz
Gök yüzünde çevirdim yenemedim Basat
Kara kaplan oldu Tepegöz
Kara kara dağlarda çevirdim yenemedim Basat
Kükremiş aslan oldu Tepegöz
Kalın sazlarda çevirdim yenemedim Basat
Er olsan bey olsan da bre
Ben Kazan gibi olmayasın Basat
dedi.
Ak sakallı babam ağlatma
Ak bür.ekli ananı sızlatma
Basat der: Elbette varırım. Kazan der: Sen bilirsin. Babası
ağladı, der: Oğul ocağımı sahipsiz koyma, kerem eyle, varma dedi.
Baaat der: Yok ak sakallı aziz baba varırım dedi, dinlemedi.
Okluğundan bir tutam ok çıkardı beline soktu, kılıcını omzundan
çaprazlama kuşandı, yayını koluna taktı, eteklerini kıvırdı,
babasının anasının elini .ptü, helalleşti, hoşça kalın dedi.
Tepeg.zün bulunduğu Salahana68 Koyasına geldi. G.rdü
Tepegöz güneşe karşı yatıyor. Çekti belinden bir oç çıkardı.
Tepeg.z'ün sırtına bir ok vurdu. Ok geçmedi, parçalandı. Bir daha
attı. O da parça parça oldu. Tepegöz ihtiyarlara dedi: Bu yerin sineği
bizi usandırdı dedi. Basat bir daha attı. O da parçalandı. Bir parçası
Tepeg.z'ün .nüne düştü. Tepegöz sıçradı baktı. Basat'ı g.rdü, elini
yarıldı, yedi yerden kapı açıldı. Birinden dışarı çıktı. Tepegöz
künbede elini soktu, öyle kaçtı ki künbet altüst oldu. Tepegöz der:
Oğlan kurtuldun mu? Basat der: Tanrım kurtardı dedi. Tepegöz der:
Sana .lüm yokmuş, şu mağarayı g.rdün mü? Basat der: G.rdüm.
Der: Orda iki kılıç var, biri kınlı biri kınsız, o kınsız keser benim
basımı, var getir, benim basımı keş dedi.
Basat mağara kapısına vardı. G.rdü bir kınsız kılıç durmaz
iner çıkar. Basat der: Ben buna hemen tedbirsizce yapışmayayım
deyip kendi kılıcını çıkardı tuttu, iki parçaya b.ldü. Vardı bir ağaç
getirdi kılıca tuttu, onu da iki parça eyledi. Sonra yayını eline aldı,
ok ile o kılıcın asıldığı zinciri vurdu. Kılıç yere düştü g.müldü.
Kendi kılıcını kınına soktu. Sapından o kılıcı sımsıkı tuttu. Geldi,
der: Bre Tepegöz nicesin dedi. Tepegöz der: Bre oğlan daha ölmedin
mi? Basat der: Tanrım kurtardı. Tepegöz der: Sana .lüm yokmuş
dedi. Çağırıp Tepegöz söylemiş, görelim hanım ne söylemiş:
G.züm g.züm yalnız g.züm
Sen yalnız69 göz ile
Ben Oğuzu kırıp geçirmiştim
Ela gözden ayırdın yiğit beni
Tatlı candan ayırsın Kadir seni
Öyle ki ben çekerim göz acısını
Hiç bir yiğide vermesin kadir Tanrı göz acısını
dedi. Tepegöz gene der:
Memleketten doğum yerinden yiğit yerin neresidir
Karanlık gece içinde yolu kaybetsen ümidin nedir
Büyük sancak tutan hanınız kim
Savaş günü önden at tepen alpınız kim
Ak sakallı babanın adı nedir
Alp erenin erden adını saklaması ayıp olur
Adın nedir yiğit söyle bana
dedi. Basat Tepegözce söylemiş, görelim hanım ne söylemiş :
Memleketten doğum yerinden yerim güney
Karanlık gece içinde yolu kaybetsem ümidim Allah
Büyük sancak tutan hanımız Bayındır Han
Savaş günü önden at tepen alpımız Ulaş oğlu Salur Kazan
Babamın adını sorar olsan koca ağaç
Anamın adını dersen kükremiş aslan
Benim adımı sorarsan Aruz oğlu Basattır
dedi. Tepegöz der: Şimdi kardeşiz, kıyma bana dedi.
Basat der:
Bre kavat ak sakallı babamı ağlatmışsın
İhtiyarcık ak bür.ekli anamı sızlatmışsın
Kardeşim Kıyanı .ldürmüşsün
Akça yüzlü yengemi dul eylemişsin
Ela g.zlü bebeklerini .ksüz koymuşsun
Bırakır mıyım seni
Kara çelik öz kılıcımı çekmeyince
Tepeli b.rklü başını kesmeyince
Alca kanını yer yüzüne dökmeyince
Kardeşim Kayanın kanını almayınca
Bırakmam
dedi. Tepegöz de burada söylemiş, der:
Kalkıp yerimden doğrulayım derdim
Kudretli Oğuz beyleriyle ahdimi bozayım derdim
Yeniden doğanını .ldüreyim derdim
Bir defa adam etine doyayım derdim
Kudretli Oğuz beyleri üzerime toplanıp gelsin derdim
Kaçıp Salahana Kayasına gireyim derdim
Ağır mancınığı taşla atayım derdim
İnip taş başıma düşerek öleyim derdim
Ela gözden ayırdın yiğit beni
Tatlı candan ayırsın Kadir seni
dedi. Tepegöz bir daha söylemiş der:
Ak sakallı yaşlıları çok ağlatmışım
Ak sakalının bedduası tutmuş olacak g.züm seni
Ak bür.ekli ihtiyarcıkları çok ağlatmışım
G.zünün yaşı tutmuş olacak g.züm seni
Bıyıcığı kararmış yiğitcikleri çok yemişim
Yiğitlikleri tutmuş olacak g.züm seni
Elceğizi kınalı kızcağızları çok yemişim
Bedduaları tutmuş olacak g.züm seni
Öyle ki çekerim ben göz acısını
Hiç bir yiğide vermesin kadir Tanrı göz acısını
G.züm g.züm ey g.züm yalnız g.züm
dedi. Basat kızıp yerinden kalkıverdi. Erkek deve gibi Tepeg.z'ü
dizi üzerine çökertti. Tepeg.z'ün kendi kılıcı ile boynunu vurdu.
Deldi, yay kirişini taktı. Sürüye sürüye mağara kapısına geldi. Yünlü
Koca ile Yapağılı Koca'yı Oğuz'a müjdeci gönderdi.
Ak boz atlara binerek koşturdular. Kudretli Oğuz ellerine
haber geldi. At ağızlı Aruz Koca evine dört nala geldi, anasına
Basat'ın sevinç haberini verdi,müjde, oğlun Tepeg.z'ü tepeledi
dedi.
Kudretli Oğuz beyleri yetiştiler. Salahana Kayasına geldiler.
Tepeg.z'ün başını ortaya getirdiler. Dedem Korkut gelip neşeli
havalar çaldı, gazi erenlerin başına ne geldiğini söyleyi verdi Hem
Basat'a dua verdi:
Kara dağa seslendiğinde cevap versin
Kanlı kanlı sulardan geçit versin
dedi. Erlikle kardeşinin kanını aldın, kudretli Oğuz beylerini yükten
kurtardın, kadir Allah yüzünü ak etsin Basat dedi.
.lürn vakti geldiğinde arı imandan ayırmasın. Günahınızı
adı güzel Muhammed Mustafa'ya bağışlasın hanım hey!...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder